240 lat temu zmarł Franciszek Bohomolec - jezuita, nauczyciel, pisarz, poeta, jeden ze współtwórców polskiego Oświecenia. Był niewątpliwie jedną z najpopularniejszych postaci czasów stanisławowskich. Jako skromny jezuita często ukrywał swe autorskie zasługi pod rozmaitymi pseudonimami i kryptonimami. Zajął szczególne miejsce w dziejach polskiego piśmiennictwa przyczyniając się do rozkwitu oświecenia.
Urodził się 29 stycznia 1720 r. pod Witebskiem. Ukończył szkołę jezuicką i w wieku 17 lat wstąpił do zakonu. Przez 10 lat pracował w kolegium wileńskim jako nauczyciel. W latach 1747- 49 studiował retorykę w Rzymie, po czym rozpoczął pracę nauczycielską w Warszawie. W 1761 r. rozpoczął redagowanie "Kuriera Polskiego" i "Wiadomości Uprzywilejowanych Warszawskich".
Sławę zyskał już w 1752 r. kiedy to podczas inauguracji roku szkolnego w Collegium Nobilium wystąpił z mową "Pro ingeniis Polonorum" będącą obroną języka polskiego oraz możliwości rozwoju kultury narodowej. Mowa była odpowiedzią na pracą "Noce sarmackie" autorstwa włoskiego pijara Ubalda Mignoniego. Wypowiadał się on krytycznie na temat stanu umysłowego i możliwości intelektualnych Polaków.
W latach 50 wydał wielokrotnie wznawiane "Zabawki oratorskie" oraz "Zabawki poetyckie". Do panteonu polskiej literatury wszedł jednak jako autor sztuk teatralnych, przede wszystkim komedii obyczajowych. Pisał je z przeznaczeniem do odgrywania przez młodzież szkolną, sztuki jednak oddziaływały szerzej stając się propozycją modelu polskiej komedii dydaktycznej.
W 1765 roku Franciszek Bohomolec znalazł się wśród współpracowników króla Stanisława Augusta. Współredagował „Monitor”. Było to najważniejsze czasopismo polskiego oświecenia. Zamieszczał w nim między innymi rozprawki, felietony oraz żartobliwą moralistykę. Wiele artykułów poświęcił tematyce językowej, którą łączył z zadaniami wychowawczymi i moralnymi. Wystawione 4 marca 1766 roku "Małżeństwo z kalendarza" Bohomolca, stało się ważnym wydarzeniem w ówczesnym polskim życiu kulturalnym. Zapoczątkowało realizację królewskiego programu edukacyjnego, dążącego do przełamania nietolerancji religijnej oraz uprzedzeń szlachty wobec cudzoziemców, a także walki z uciskiem mieszczan i chłopów. W 1767 roku na scenie warszawskiej ukazały się kolejne komedie jego autorstwa. Były nimi między innymi „Staruszka młoda”, „Pijacy” oraz „Pan dobry”.
Franciszek Bohomolec jako wybitny twórca oświecenia był częstym gościem obiadów czwartkowych organizowanych przez króla. W 1773 roku papież Klemens XIV rozwiązał zakon jezuitów przekazując majątki Towarzystwa Jezusowego na cele dobroczynne. Po kasacie zakonu drukarnia jezuitów została przemianowana na Drukarnię Nadworną, a księdza Franciszka Bohomolca mianowano jej dożywotnim dyrektorem.
Zmarł 24 kwietnia 1784 r. w Warszawie. Wszystkie zebrane przez siebie oszczędności (3 tys. złotych) przeznaczył dla ubogich w stolicy, tworząc fundację, która funkcjonowała przez cały XIX w.
Franciszek Bohomolec W DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
